technische
informatie
TECHNISCHE
INFORMATIE
TECHNISCHE INFORMATIE
Kettingen en kettingwielen kunnen een bron van (veel) geluid zijn. De afgelopen jaren hebben verschillende ontwikkelingen geleid tot een aantal oplossingen voor dit probleem. Niet in de laatste plaats overigens als gevolg van de nadruk, die de ARBO wet legt op geluidshinder en de (permanente) gehoorschade die een te hoog geluidsniveau over een te lange tijdspanne kan opleveren. In dit artikel de oorzaken en oplossingen voor dit specifieke geluidsprobleem.
Op 25 januari 2006 is een nieuw besluit genomen tot wijziging van het Arbeidsomstandigheden besluit. Dit besluit heeft betrekking op de regels ten aanzien van de blootstelling van werknemers aan de risico’s van lawaai. Op 15 februari 2006 is de richtlijn in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd. De nieuwe regels in het Arbeidsomstandighedenbesluit zijn opgenomen in Staatsblad 2006/56 en behelzen zo’n 25 pagina’s. Teveel dus om hier te behandelen, maar voldoende om te weten dat er intensief aandacht wordt besteed aan het vóórkomen van geluid op de werkvloer en de negatieve gevolgen die een hoog geluidsniveau gedurende een bepaalde tijd kan hebben voor het menselijk gehoor.
In het kader staat uitgebreider uitgelegd wat de ARBO wet zegt over acceptabele geluidsniveaus; samenvattend kan gesteld worden dat een werknemer maximaal 8 uur per dag blootgesteld mag zijn aan een geluidsniveau van maximaal 80 dB(A); iedere 3 decibel extra halveert de toegestane tijdsduur. Wordt het niveau of de tijdsduur overschreden, dan bestaat de kans op een permanente gehoorbeschadiging.
De meest afdoende oplossing om gehoorbeschadiging te voorkomen is het geluidsniveau te reduceren tot een acceptabel en wettelijk toegestaan niveau. Voorkomen is immers nog altijd beter dan niet genezen. Dit was ook het idee van een klant van K&W Transmissies. De betreffende klant produceert sorteerinstallaties, die in grote hallen worden opgesteld waarin veel mensen werkzaam zijn. Omdat de fabrikant van de installaties het geluidsniveau zo ver mogelijk wilde terugdringen, is hij bij de diverse toeleveranciers van componenten te rade gegaan of hier mogelijkheden bestonden deze geluidsreductie te realiseren. In dit kader is K&W Transmissies gestart met het ontwikkelen van een eigen geluiddempend kettingwiel.
Een belangrijk deel van de geluidsproductie afkomstig van de transportketting en het kettingwiel is gelegen in het ‘klappen’ van de rollen van de ketting in de tandholtes van het kettingwiel. Mechanisch gezien gaat dit proces als volgt: de kettingrol botst tegen de bodem van de tandholte, dit veroorzaakt geluid. Omdat er bovendien een bepaalde ruimte bestaat tussen de bus en de roller maakt de roller ook geluid als gevolg van elastische trillingen. Bovendien zal ook het kettingwiel in zekere mate gaan trillen. De mate van geluidsproductie is hoofdzakelijk een resultante van de volgende parameters; het kettinggewicht, roldiameter, kettingsnelheid, tandental en de steek van de ketting.
Voor dit probleem is door een fabrikant van kettingen eerder al een oplossing bedacht in de vorm van het aanbrengen van kunststof bolletjes in de tandholtes. Jan Hoeven, salesmanager bij K&W Transmissies: “Hoewel deze oplossing op zich effectief is, heeft het ontwerp van K&W Transmissies het voordeel, dat de krachtsoverbrenging maximaal blijft. Tevens is het eenvoudig om na een periode de kunststof ring te verplaatsen, waardoor er weer een optimale geluidsdemping wordt bereikt.
De oplossing die K&W Transmissies uiteindelijk ontwikkelde, bestaat uit een speciale kunststof ring, die aan beide zijden van de vertanding van het kettingwiel is aangebracht. De ring maakt K&W Transmissies zelf door het afsnijden van een reep speciaal kunststof en deze rond te zetten. Vervolgens wordt de kunststof ring met behulp van een metalen ring aan het kettingwiel vastgezet en opgesloten. Het eerste contact tussen ketting en kettingwiel is hiermee geen metaal op metaal, maar metaal op kunststof. De techniek om het geluid te dempen, is de snelheid waarmee de ketting in het kettingwiel komt te verminderen. Omdat de ketting wordt opgevangen door de kunststof ring, komt de rol van de ketting vertraagt in de tandholte van het kettingwiel terecht. Zeg maar: een zachte landing van de rol. Het metaal zijn de schakelplaten van de ketting die steunen op de kunststof ring waardoor er minder contact is tussen de rollen van de ketting en de tandholtes van het kettingwiel. Door toepassing van deze speciale geluiddempende kettingwielen zijn geluidreducties van 7-8 dB te bereiken. Deze kettingwielen kunnen alleen bij transportkettingen worden toegepast.
Kostentechnisch zijn de kettingwielen meestal de goedkopere componenten en is het daarmee aantrekkelijker om de kettingwielen geluiddempend uit te voeren in plaats van de in verhouding duurdere ketting.
Buiten het toepassen van geluidreducerende componenten zijn ook op andere vlakken bepaalde geluidsreducties te realiseren. Zo wordt het geluidsniveau bijvoorbeeld ook bepaald door de toleranties van de ketting en de kettingwielen. Daarnaast is een goede uitlijning van de kettingwielen ten opzichte van elkaar een belangrijke geluidsreducerende factor. Hierin ligt zowel voor de constructeur als de uiteindelijke machinebouwer een belangrijke taak.
Ten aanzien van het bufferen van de effecten van de botsende onderdelen komt het onderwerp ‘smering’ aan bod. Door het aanbrengen van smeermiddelen op de bodem van de tandwieltanden en de ruimte tussen de bus en de roller, kan heel wat botsingsenergie worden opgevangen. Bovendien verlengt het de levensduur van de ketting en beschermt hem tegen corrosie. Een nadeel van smering is uiteraard dat dit niet in iedere industrietak wenselijk is (bijvoorbeeld in de voedingsmiddelenindustrie) en dat er steeds meer kettingen op de markt komen die juist niet meer hoeven worden gesmeerd. Het is dus de vraag of een klant zit te wachten op het smeren van kettingen om zo geluidsreductie te kunnen realiseren.
Tenslotte is de botsingsenergie ook te bufferen door bijvoorbeeld de kettingrollen zelf van een speciale kunststof te vervaardigen. Deze kettingen bestaan in verschillende uitvoeringen maar kennen nadelen als een verhoogde slijtage en een hogere prijs. Ook hier zal dus een afweging moeten worden gemaakt tussen de beperkingen van een eventuele oplossing en de wens om geluidreductie middels kettingen en/of kettingwielen te realiseren. Hoeven geeft bovendien aan: “Wanneer je echt bezig gaat met de productie van kunststof kettingwielen of onderdelen, dan kom je in eerste instantie ook terecht in een doolhof van kunststof leveranciers. Je moet dan wel verzekerd zijn van voldoende afzet wil je hier echt in verder gaan. Wel maken we vaker ketting-, tandwielen waarbij stalen en kunststof onderdelen naast elkaar worden toegepast; zoals kunststof kettingwielen met een stalen kern, meestal heeft dit te maken met de vereiste krachtenoverbrenging.”
De gebruiker zelf kan een steentje bijdragen door het onderhoud van zijn kettingen en kettingwielen serieus te nemen. Wanneer smering nodig is, zal hij dit goed moeten bijhouden. Wanneer een ketting aan vervanging toe is, moet in vele gevallen ook het kettingwiel worden vervangen.
Het afschermen van een complete machine ten slotte, heeft vooral dan zin wanneer medewerkers maar sporadisch in de buurt van de machine hoeven te komen. Door een omkasting kan het geluidsniveau door weerkaatsing e.d. immers juist hoger worden; dit geldt uiteraard niet wanneer hiervoor speciale isolerende wanden of kasten worden toegepast.
Deze website maakt gebruik van sessie cookies voor het verbeteren van deze website. Lees meer over ons cookie-beleid